Profesionalizacija i depolitizacija državne službe i dalje je izazov za zemlje Zapadnog Balkana, a Bosna i Hercegovina, kao i Srbija, Crna Gora, Makedonija, Albanija i Kosovo, treba unaprijediti službenički sistem osiguranjem profesionalnizacije državnih službenika na rukovodećim pozicijama.
Upravo su rukovodeći državni službenici bili u fokusu komparativne „Analize profesionalizacije državnih službenika na položaju i naredni koraci u državama Zapadnog Balkana“ koju je izradila i danas, u Sarajevu, predstavila organizacija SIGMA. Glavni zahtjev koje SIGMA stavlja pred državne službe jeste dalji razvoj profesionalnih kompetencija rukovodećih službenika i njihova posvećenost profesionalnom provođenju politika vlada.
Analiza je pokazala da su ključni segmenti koji nisu institucionalizovani ili ne funkcioniraju u praksi: jasno definisane uloge, odgovornosti i linije odgovornosti rukovodećih službenika, mogućnost žalbe i privlačenja velikog broja kandidata na konkursima da bi se osigurala adekvatna konkurencija prilikom zapošljavanja na rukovodeće pozicije, sveobuhvatan i sistematičan način testiranja nivoa kompetencija kandidata za rukovodeće pozicije i nezavisne i profesionalne konkursne komisije sposobne da provjeravaju nivo kompetencija.
Profesionalizacija državnih službenika na položajima odnosno stvaranje sistema u kojem su državni službenici na rukovodećim pozicijama kompetentni trebala bi biti na vrhu političke agende u zemljama regije, glavna je preporuka ovog dokumenta.
Pod pojmom profesionalizacija rukovodećih državnih službenika, između ostalog, misli se na njihove kompetencije, odnosno odgovarajuće stručne kvalifikacije, stručno usavršavanje ali i zapošljavanje prema zaslugama, razgraničavanje linija odgovornosti, te nezavisnosti od političkog uticaja, uz odsustvo stranačkog patronata, favoriziranja ili politizacije.
“I u slučajevima kada u zemljama zapadnog Balkana postoje dobra pravila koja reguliraju poziciju viših rukovodećih službenika, ona se ne primjenjuju uvijek u praksi, čime se dovodi u pitanje primjena principa meritornosti. SIGMA je dala niz preporuka za dalje jačanje profesionalizacije rukovodećih službenika, ali promjene neće biti moguće bez jasnog opredjeljenja političkih elita da se uzdrže od kontrole birokracije“, naglasili su tokom konferencije eksperti SIGMA .
Postojanje kompetentnih i iskusnih rukovodilaca na položaju povezano je sa većim nivoom organizacijskog učinka i manjim nivoom korupcije u javnom sektoru nego kada se na višim pozicijama nalaze politički postavljeni pojedinci, zaposleni na osnovu partijske lojalnosti, navedeno je u analizi.
„Efikasna državna uprava je ona u kojoj su jasno razdvojene političke od službeničkih funkcija“, izjavio je Dragan Ćuzulan, koordinator za reformu javne uprave.
On je dodao da se, u procesu reforme javne uprave i oblasti državne službe, od rukovodećih državnih službenika traže kompetencije, poput liderstva ili strateškog planiranja, te su samim tim očekivanja od njih drugačija i veća u odnosu na službenike koji se ne nalaze na rukovodećim pozicijama“, dodao je.
U analizi se navodi da su profesionalni i efikasni državni službenici na rukovodećim funkcijama dragocjen partner u pružanju pomoći vladama u efikasnoj i djelotvornoj primjeni politike, te da su važni zbog stabilnosti institucija i kontinuiteta stručnog znanja u javnoj upravi, kao i za postizanje efikasnosti i djelotvornosti u svakoj administraciji.
Uprkos značajnim naporima da se uspostavi dobar pravni osnov, analiza je pokazala da većina postojećih sistema još nije sposobna obezbijediti profesionalne i kompetentne državne službenike na položajima.
Dodatno, analiza je ukazala i na nedovoljnu zastupljenost žena na višim rukovodećim pozicijama.
Ovdje preuzmite analizu.